Historia firmy

W tym okresie jeszcze nie ma mowy o fabryce Arno Plauerta, ale o jej poprzednikach. Od 1895 roku w miejscowości Varnsdorf działa mała fabryka maszyn, która na razie nie wyprofilowała się. Większość jej produkcji stanowią małe maszyny dziewiarskie i maszyny do szycia. Kluczowy jest rok 1901, kiedy firma oficjalnie nazywała się („Nordböhmische Werzeugmaschinen Fabrik Otto Petschke u. Co. i. B.”) i przyszedł do niej nowy pracownik - Arno Plauert.

Wytwórnia maszyn była bliska bankructwa i w 1903 roku ogłoszono jej upadłość. W tym czasie kierownik produkcji Arno Plauert jest już współwłaścicielem.

Arno Plauert w 1903 r. kupuje cały udział w firmie, która jeszcze następne trzy lata używa pierwotnej nazwy. Nowy właściciel stopniowo buduje silną firmę, która zaczyna się zajmować produkcją obrabiarek (od 1906 roku czterdzieści lat niesie w swojej nazwie nazwisko założyciela, z początku „Arno Plauert, Maschinenfabrik”). Kilka nieudanych prób wprowadzenia produkcji pomp i samochodów jest drobnym epizodem, głównym przedmiotem produkcji stają się obrabiarki do metalu.

Z początku chodzi o wiertarki, tokarki, obrabiarki do obróbki plastycznej, frezarki, od 1915 roku zaczynają produkować również wytaczarki poziome. Pod koniec tego okresu produkcja rozrosła się na tyle, że pojawia się potrzeba wybudowania nowej fabryki. W całym pierwszym okresie opracowano w sumie 111 typów obrabiarek. W ramach zamówień wojennych w latach Pierwszej wojny światowej wytwórnia rozwija program zbrojeniowy (produkcja granatów i min).

W grudniu 1917 roku firma przenosi się do nowego zakładu, którY jej służy do dziś. Od 1993 roku ma tu siedzibę spółka córka zajmująca się naprawami głównymi wytaczarek poziomych.

Koniec wojny oznacza tymczasowy koniec dobrych czasów. Firma zaczyna mieć pierwsze duże problemy finansowe. Bezpośrednio po wojnie gromadzą się niesprzedane obrabiarki w wyniku straty wielkiego rynku austro-węgierskiego.

W 1921 roku w fabryce pracuje 400 pracowników, w tym są czterej konstruktorzy. Pierwszy wielki kryzy szczytuje w 1921 roku strajkiem płacowym. Po 1922 roku sytuacja poprawia się i wzrasta produkcja. Chodzi przede wszystkim o tokarki i frezarki (tylko w 1926 roku skonstruowano 45 typów tokarek szybkobieżnych).

Firma przenika na rozwinięte rynki europejskie. W większym stopniu w programie produkcyjnym pojawiają się wytaczarki poziome a firma stopniowo wydostaje się z największych problemów. Od 1927 roku zostaje uruchomiona produkcja seryjna wytaczarek poziomych. Pod oznaczeniem HB - Horizontal Bohrwerk.

Rozszerza się produkcja wytaczarek i rozszerza program produkcyjny. Na przykład o produkcję uchwytów tokarskich. W tej branży Arno Plauert, Maschinenfabrik staje się monopolistą w całej ówczesnej Czechosłowacji.

W 1931 roku zdobyto duże zamówienie dla ZSRR. Do tej pory niebywała liczba 21 maszyn w jednym zamówieniu, wtedy za oszałamiającą cenę 3,5 miliona. W tym zamówieniu przeważały tokarki i frezarki. Na uruchomienie produkcji tych 21 obrabiarek wystarczył kredyt 100 tysięcy.

W 1932 roku przychodzi drugi kryzys, kiedy nawet jakiś czas jest dozwolona egzekucja z majątku na pokrycie długów podatkowych. Kryzys szybko przemija a wielkie zamówienie do ZSRR zapowiada „pierwszy złoty wiek” wytaczarek poziomych. Już w 1933 roku opracowano 5 typów nowoczesnych wytaczarek, które natychmiast zaczynają być produkowane seryjnie. W 1934 roku skonstruowano 8 typów wytaczarek. W porównaniu z poprzedzającym rokiem obrót się podwoił na 6,5 miliona.

W 1935 roku opracowano następnych 6 typów wytaczarek, roczny obrót wzrasta na 8 milionów. W 1936 roku w firmie pracuje 430 pracowników a roczny obrót wzrasta na 13,8 milionów. Jest to najlepszy rok całego okresu międzywojennego, powstało 13 typów wytaczarek. Produkowano 12 typów wytaczarek poziomych, 6 typów frezarek, 15 typów tokarek, 2 typy maszyn do obróbki plastycznej i kilka typów wiertarek. Następuje gwałtowny rozwój produkcji.

Okres ten kończy się śmiercią Arno Plauerta w 1937 roku.

Właścicielami stają się synowie Arno Plauerta a firma zmienia się na spółkę jawną. Jeszcze w 1937 roku opracowano 9 typów obrabiarek poziomych, w 1938 roku to było 7 typów (łącznie z do tej pory największą obrabiarką ze średnicą wrzeciona 150 mm). Do 1938 roku chodziło o krótki okres pomyślnego zdobywania światowych rynków, chociaż z nową wewnętrzną organizacją. Pierwszy raz w historii firmy dyrektorem staje się inna osoba, niż właściciel. 

Na początku października 1938 roku Varnsdorf zajmują niemieckie wojska i całe pogranicze jest następnie anektowane przez Niemcy. Firma staje się częścią przemysłu Rzeszy ze wszystkim, co to przynosi z punktu widzenia normatywów, technologii oraz ideologii. Już w 1938 roku rozpoczęto budowę nowej hali montażowej, ponieważ zakładano dalszy wzrost produkcji. Od 1939 roku odgórnie wprowadzono nowy szereg średnic wrzeciona (63, 80, 100, 125 i 160 mm). W firmie pracuje 610 pracowników, wielkie inwestycje do bazy produkcyjnej trwają jeszcze dwa lata.

W 1942 roku dochodzi do pierwszej wielkiej fuzji, kiedy firma kupuje inne varnsdorfskie zakłady maszynowe, które na 24 lata stały się częścią firmy. W 1944 roku dochodzi do przestawienia na produkcję wojenną, jednocześnie do firmy zostaje przeniesiona produkcja z niemieckich fabryk zagrożonych bombardowaniem przez aliantów. Wśród pracowników przeważają przymusowi robotnicy. Ten okres kończy się w maju 1945 roku po wyzwoleniu kraju.

Zmiany polityczne nie omijają też firmy, która miała się stać zdobyczą wojenną Armii Czerwonej. Nie stała się jednak, przeciwnie, został utworzony zarząd państwowy, firma została skonfiskowana i znacjonalizowana. Produkcja nie została przerwana nawet w najbardziej krytycznych dniach, jeszcze w kwietniu 1945 roku wyekspediowano 6 nowych maszyn, produkcja trwała też w maju i czerwcu, pomimo wysiedlenia pierwszych Niemców, już we wrześniu 1945 roku wyekspediowano pierwsze maszyny powojenne (od maja do grudnia 1945 roku wyprodukowano 38 obrabiarek).

Jeszcze w 1945 roku kończy się produkcja wszystkich pozostałych rodzajów obrabiarek i zaczyna się wyłączne nastawienie na wytaczarki poziome.

Po pierwszych problemach spowodowanych brakiem wykwalifikowanych pracowników firma w 1946 roku staje się częścią większej grupy znacjonalizowanych wytwórni (Spojené továrny na obráběcí stroje, národní podnik). W tym samym roku zaczyna się seryjna produkcja pierwszej wytaczarki poziomej skonstruowanej po drugiej wojnie światowej. W 1948 roku w firmie pracuje 580 pracowników, w sumie wyprodukowano 152 obrabiarki. Na kilka miesięcy w 1949 roku firma administracyjnie staje się częścią TOSu Čelákovice n. p., od 1950 roku usamodzielnia się pod nazwą TOS Varnsdorf n. p., do firmy dołącza rumburska odlewnia, później również zakłady budowy maszyn w miejscowości Česká Kamenice.

Na początku lat pięćdziesiątych firma uzyskuje następny zakład, do którego zaczynają się przenosić poszczególne warsztaty. Produkcja obrabiarek waha się od 120 do 200 sztuk rocznie. Pojawiają się pierwsze oznaki kryzysu w rozwoju wytaczarek poziomych. Kryzys zostaje przetrwany i w połowie lat pięćdziesiątych przychodzi nowa koncepcja, zwiastun obrabiarek sterowanych numerycznie. W 1954 roku w firmie przebiega kilkugodzinny strajk płacowy, który zostaje szybko stłumiony. W następnych latach zostają opracowane obrabiarki nowego typu WH (WH 63 i WH 80), w 1959 roku powstaje obrabiarka WH 100, pierwsza numerycznie sterowana wytaczarka pozioma w Czechosłowacji.

Pod koniec okresu zaczynają się przygotowania do połączenia trzech największych zakładów budowy maszyn w miejscowości Varnsdorf w jeden, tzw. „wielki TOS”.

TOS Varnsdorf n. p. w 1960 roku pochłania firmy Severočeská armaturka n. p. i Uničovské strojírny n. p. Usamodzielnia się i jedynym przedstawicielem handlowym na zagranicę w tym samym roku staje się przedsiębiorstwo handlu zagranicznego PZO Strojimport. Po kilku latach niepewności następuje gwałtowny rozwój produkcji i eksportu. W firmie po połączeniu pracuje 2176 pracowników, w 1960 roku zostaje osiągnięty obrót 141,7 milionów.

W 1963 roku rozpoczyna się rozwój pierwszych wytaczarek sterowanych numerycznie (obrabiarka WHN 9 A, następuje WHN 11 i WHN 13). Od początku lat sześćdziesiątych mają miejsce wielkie inwestycje w nowym zakładzie w miejscowości Dolní Podluží, do którego wkrótce zaczynają się przenosić poszczególne wydziały. W 1966 roku zostaje wyprodukowanych 495 obrabiarek, w 1967 roku już 543 obrabiarki. W tym samym roku obrabiarka WHN 9 A zdobywa złoty medal na Międzynarodowych Targach w Brnie.

Kilka następnych lat roczna produkcja waha się od 400 do 500 obrabiarek. Mówimy o „drugim złotym wieku” wytaczarek poziomych. Okres ten kończy się wydarzeniami w sierpniu 1968 roku.

Pomimo znacznych problemów z krajowymi układami sterowania firmie udaje się utrzymać dobry bilans eksportu. Pojawiają się obrabiarki, które w różnych wariantach firma produkuje do dziś (w 1970 roku dokończono rozwój pierwszej wersji klasycznej wytaczarki poziomej W 100 A). Obrabiarka WHN 11 zdobywa złoty medal na międzynarodowych targach MSV Brno 1970.

Z całkowitej liczby 503 sztuk obrabiarek wyprodukowanych w 1970 roku jest 25 z najnowszą koncepcją sterowania numerycznego. W 1971 roku zaczyna się seryjna produkcja obrabiarki WHN 13 NC, bezpośredniego poprzednika najliczniej sprzedawanej sterowanej numerycznie wytaczarki poziomej ostatnich dekad WHN 13.

Złote medale z MSV Brno przybywają dalej a w 1972 roku zdobywa go obrabiarka WHQ 9 NC. W sumie trzy obrabiarki zdobywają na początku lat siedemdziesiątych wyróżnienie CID (świadectwo Rady artystycznej kultury produkcji). W połowie lat siedemdziesiątych firma zaczyna inwestować w technikę obliczeniową. Najpierw są to komputery salowe.

Pomimo zmiennych sukcesów wciąż przebiegają inwestycje w bazę produkcyjną, teraz również w wydziałach pomocniczych, na przykład w odlewni w Rumburku i zakładach maszynowych w miejscowości Česká Kamenice. W 1978 roku zaczyna się seryjna produkcja obrabiarki W 100 A, która jest produkowana w różnych wersjach do dziś. To znaczy całych 25 lat. Na końcu okresu rozpoczęto seryjną produkcję obrabiarek WHN 13 A / B i opracowano pierwszą wersję centrum obróbczego WFQ 80 NC.

Zrzeszenie producentów obrabiarek na początku 1980 roku przekształca się w koncern TST (Továrny strojírenské techniky) i TOS Varnsdorf staje się przedsiębiorstwem koncernowym. Sukcesy firmy są zmienne, a ponieważ rozwój obrabiarek poziomych trwa nadal i pojawiają się nowe obrabiarki, druga złota era wytaczarek poziomych powoli się kończy. Inwestycje trwają nadal (w 1983 roku zostaje oddany do użytku system produkcyjny lekkich obrabialni). Firma kupuje nowe technologie, łącznie z komputerami sterującymi. W 1984 roku obrabiarka WHO 11 NC zdobywa złoty medal na MSV Brno. W 1985 roku rozpoczyna się produkcja seryjna centrów obróbczych WHQ 80 NCA. Pod koniec okresu liczba wyprodukowanych obrabiarek oraz liczba pracowników obniża się. Firma zaczyna stagnować.

Od połowy 1989 roku TOS Varnsdorf staje się przedsiębiorstwem państwowym. Problemom z prywatyzacją towarzyszy kryzys w produkcji. Znacznie spada liczba wyprodukowanych obrabiarek i efektywność przedsiębiorstwa. W 1994 roku po wielu dekadach firma wykazuje stratę w wysokości 106 milionów. Od firmy oddzielają się wydziały, które stają się samodzielnymi firmami z całkowitym lub częściowym udziałem firmy macierzystej.

W związku z tym obniża się też liczba pracowników samej firmy TOS. Pod koniec tego okresu w firmie pracują 824 osoby. Jedyne, co w tym okresie rozwija się, jest rozwój obrabiarek. Powstają nowe wersje obrabiarki WHN 13 i powstają centra obróbcze WHN 110 lub WHN 130.

W 1995 roku zdobywa złoty medal na MSV Brno frezarka i wytaczarka płytowa WPD 130 (Q), której zmodernizowana wersja WRD 130 jest produkowana do dziś. Pod koniec 1994 roku firma znacznie modernizuje swój system informatyczny. Ten proces trwa również w następnych latach.

Po wielu latach firma jest znów w prywatnych rękach. W sierpniu 1995 roku TOS VARNSDORF s. p. zostaje sprywatyzowana przez bezpośrednią sprzedaż. Do firmy wchodzi czysto czeski kapitał, firma zmienia nazwę na TOS VARNSDORF s. r. o. i następuje okres dynamicznego rozwoju i sukcesów. W 1996 roku firma zmienia się na spółkę akcyjną (zmienia się nazwa na TOS VARNSDORF a. s.) a w czerwcu 1996 roku uzyskuje certyfikaty ISO 9001. Przebiegają wielkie inwestycje w bazę produkcyjną (maszyny pomiarowe ZEISS, centrum obróbcze Waldrich MC 3000 AP-M), w technologie informacyjne (nowy system informacyjny FACTORY ES, technologia od firmy i2 technologies) i w rozwój. 

Oprócz nowych technologii ponownie pojawiają się nowe wyroby. Od 2000 roku zaczyna się rozwój a od 2001 roku również produkcja nowej generacji (typ TOStec – jako pierwsze zostało opracowane centrum obróbcze TOStec OPTIMA już w 2001 roku, później TOStec VARIA w 2002 roku). Wielkim impulsem staje się znów zamówienie zmierzające na wschód. W 1999 roku firma dostarcza białoruskiej wytwórni BELAZ w sumie 14 obrabiarek. Wzrasta produkcja, w 1996 roku firma pierwszy raz przekracza obrót 1 mld. CZK, w 2001 roku pierwszy raz przekracza obrót 1,5 mld. CZK. Zaczyna się współpraca z dużymi firmami (np. z koncernem Deckel-Maho-Gildemeister). 

W 2003 roku firma pomyślnie poradziła sobie z ogólnoświatowym kryzysem gospodarczym, który nie ominął również branży produkcji obrabiarek. W tym samym roku wyprodukowano pierwszą sztukę centrum obróbczego TOStec PRIMA. Już w następnym roku firma w sumie wyprodukowała i sprzedała 102 obrabiarki. 

W 2005 roku w Chinach założono spółkę córkę TOS KUNMING Machine Tool Co., Ltd, która również zajmuje się produkcją i montażem frezarek i wytaczarek poziomych. Sprzedaż wzrosła na 120 sztuk. W 2006 roku założono zależne spółki handlowe TOS TRADE Canada Inc. i TOS TRADE North America, LLC (na USA). Wraz ze wzrostem produkcji i sprzedaży obrabiarek firma masywnie inwestowała w swoją bazę produkcyjną i modernizowała park maszynowy. 

Już w 2007 roku oddano do użytku nową ciężką halę montażową, gdzie obecnie są montowane duże frezarki i wytaczarki typu płytowego (typoszeregi WRD 130/150 i WRD 170), oraz kompletnie zmodernizowano budynek administracyjny. W 2008 roku wyprodukowano pierwszą sztukę centrum obróbczego SPEEDtec, za które w tym samym roku firma zdobyła złoty medal na targach MSV / IMT 2008 Brno. 2008 rok był dotychczas najlepszym w całej historii firmy, roczny obrót pierwszy raz przekroczył 3 mld. CZK. W 2009 roku oddano do użytku pierwszą sztukę stanowiska technologicznego WRD 150 DUO. 

W tym samym roku firma zaczęła odczuwać skutki ogólnoświatowego kryzysu finansowego, które wystąpiły w całej branży budowy maszyn, nie omijając też produkcji obrabiarek. W 2010 roku przedstawiono publiczności frezarkę i wytaczarkę płytowego typu WRD 170 (Q), do tej pory największą produkowaną obrabiarkę. 

W następnych latach trwa nadal rozbudowa zaplecza firmy i intensywny rozwój nowych obrabiarek. W 2011 roku założono organizacje sprzedaży i serwisowe TOS INDIA Machine Tools Pvt. Ltd. i TOS Machine Tools (Shanghai) Ltd. oraz założono organizację serwisową OOO TOS Varnsdorf-RUS CO., Ltd. W 2012 roku powstała następna spółka GRS Ural LLC w Rosji. Do rozwoju firmy nawiązują też innowacje obrabiarek. W 2013 roku wyprodukowano pierwszą obrabiarkę WHtec 130, w następnym roku, tj. 2014, nawiązuje produkcja WRD 13 i naszej pierwszej obrabiarki z prowadzeniem hydrostatycznym WRD 180 H. A w 2015 roku wyprodukowano pierwszą obrabiarkę WRD 13.

W 2016 roku firma instaluje do bazy produkcyjnej pierwsze centrum tokarsko-frezerskie YASDA 7T – 63RP. Jeszcze w tym samym roku firma otwiera Średnią Szkołę Przemysłową TOS VARNSDORF, pierwszą prywatną szkołę średnią o profilu technicznym w Północnych Czechach. Firma dalej promuje swoje działania zagraniczne i w 2017 roku zakłada spółkę TOS LITZ Machinery Corporation na Tajwanie. 

Ponadto w tym samym roku uruchamia produkcję pierwszego z szeregu nowych centrów obróbczych z oznaczeniem WHT 110. W następnym roku wyprodukowano jego większego „brata” - WHT 130 (który opiera się na koncepcji WHtec 130), który był produkowany od 2013 roku. Firma dalej intensywnie pracuje nad rozwojem nowych produktów i w 2019 roku przedstawia obrabiarkę z oznaczeniem WVM2600 T, chodzi o pierwszą obrabiarkę portalową. W ten sposób firma wyraźnie rozszerza swoją ofertę produktów, którą do tej pory tworzyły poziome centra obróbcze i wytaczarki poziome. Pierwszy raz w historii TOS VARNSDORF przedstawił zupełnie nowy typ pionowych obrabiarek portalowych.